dieplood

Rebecca Latimer Felton, die in de jaren twintig de eerste vrouwelijke senator in Washington zou worden, riep in 1887: ‘‘Als lynchpartijen noodzakelijk zijn om het schoonste bezit van een vrouw te beschermen tegen de brandschattende mens-beesten, dan zeg ik: lynch zo nodig duizend keer per week.’’

Het is 20 januari 2021. De Verenigde Staten van Amerika krijgen een nieuwe president. Tijdens deze ceremonie neemt Amanda Gorman het woord.

Voor de één is Amanda Gorman een doodnormaal zwart meisje die een prachtige kruising tussen literatuur en podiumkunst ten gehore bracht tijdens de inauguratie van Biden. Maar voor de nakomelingen van het vermeende ‘brandschattend mens-beest’, is Amanda Gorman een mirakel. De uitkomst van 70 jaar bikkelen. 70 jaar nadat het eerste zwarte meisje met dieplood in haar schoenen en buikloop van angst naar een school met witte kinderen ‘mocht”. Uit de geluidsdragers van haar tijdgeest klonk ‘Strange Fruit’. Een beklagenswaardig liedje over zwarte lichamen die zwaaien aan de toppen van de bomen in de zuidelijke bries. De stamboom van Amanda Gorman bestaat overwegend uit gemortificeerde en verdwenen mensenlevens. In het pigment van haar huid staat in onzichtbare inkt het nog steeds het woord ‘nigger’ gegraveerd. Door haar bloed stromen de herinnering, de uitwerking én de desastreuze gevolgen van eeuwenlange rassenhaat. Amanda is de hoop én het visioen van Martin Luther King. De verwezenlijking van zijn droom. ‘Amandla!’ zou Nelson Mandela hebben geroepen. Want zij is de hoop en frisse geur van magnolia in een langzaam opdrogende poel van verbeten onrecht en historische verbittering. Ze is het licht aan het einde van een duistere tunnel.

Haar spoken word bracht ze ritmisch en intelligent. Zacht en vredelievend. “We reizen op uit het zonovergoten zuiden. We bouwen weer op, we verzoenen en helen’. Al is ze zelf het stadium van de hartstochtelijke hoop en de fantasierijke dromen vér voorbij. Door Obama en Michelle. Door Kamala Harris. Door Black Lives Matter. Door de boeken die ze las, door haar moeder en door de verhalen die ze mee kreeg. Net als veel andere Afro-Amerikaanse jongeren is ze gaan geloven. Amanda vraagt zichzelf niet meer af óf maar wanneer ze de President van Amerika zal worden. Dus stond ze als een trotse trofee met de zon op haar gezicht met vastberaden twinkels in haar ogen op het strijdtoneel terwijl de verzoenende woorden ritmisch en weloverwogen langs haar bronzen lippen gleden. Overal in de wereld vloeiden tranen van geluk.

Maar hoe anders was de stemming aan de andere kant van de wereld. In Nederland. Een land waar charlatans het hoogste woord voeren en met een overweldigend succes vreemdelingenhaat prediken. Een land waar huidtinten de uitkomst van een Cito-toets en carrièrekansen voorspellen. Waar Marokkanen altijd boeven zijn, waar Polen alcoholisten en Chinezen pas écht gevaarlijk zijn. Waar Belgen dom en Duitsers mof zijn.  Waar échte vluchtelingen niet bestaan. Waar zedendelicten en Afrikanen in één adem worden genoemd en als een brandschattend mens-beest worden nagewezen. In dat land is geen Amanda.

Geen Obama en Michelle, geen Kamala Harris, Mandela of Martin Luther King 

Geen Oprah, een verbinder of gewoon iemand er tussenin

Waardoor zwarte kinderen niet kunnen dromen, als belangrijkst argument

Om bankdirecteur te kunnen worden of Minister-President

Het is een land waar zwarten die opstaan en het woord willen voeren

Zal worden gevraagd het land te verlaten als een knielend bestaan hen niet kan beroeren

Dus moeten de woorden van Amanda in beeld en in schrift

Worden vertaald naar het Nederlands als allermooiste gift

Zodat jongeren die rappen over hun rottende bestaan

Zelf kunnen lezen hoe Amanda het allemaal heeft gedaan

Over haar gedachten, haar mind set, haar mooiste idealen

De hulp die ze kreeg om haar lot te bepalen

Maar resoluut zocht de uitgever zonder pardon

Een vertaler die helemaal geen Engels spreken kon

Zwarte mensen stelden vragen, witte mensen werden boos

‘Is zij soms niet goed genoeg voor jullie?’, vroeg de allergrootste doos

En zo kon het gebeuren in een enkel ogenblik

Dat de schoonheid van deze verhaallijn kon veranderen in een snik