hoe zwarte Piet toch zwart kan blijven

Vriend en vijand is het er over eens. De discussie rondom zwarte Piet begint uitzichtloos te worden. De harde kern pro- en anti staan elkaar naar het leven terwijl de gematigden worden verdrukt.  Standpunten zijn uitgekauwd en nu ook de kinderombudsvrouw 24/7 bezig is met het invullen van aangifteformulieren is het hoog tijd voor het introduceren van een oplossing die de tand des tijds kan doorstaan. Een oplossing ook waarin beide partijen volledig hun zin zouden kunnen krijgen. Het is tenslotte al 2016.

Stapje terug..

Jan Schenkman introduceerde rond 2 december 1850 zijn boekje ‘Sint Nikolaas en zijn knecht’. Toeval of niet maar ook een tijdgeest waarin in Nederland een maatschappelijke discussie was losgebarsten over de vraag of (in navolging van andere omringende landen) de slavernij in Nederland ook afgeschaft zou moeten worden. Het zou nog even duren.  Schepen volgestouwd met zwarte mensen, exotische kruiden en suiker bleven af en aan varen.  Kruiden en suiker. Toevallig hetzelfde spul wat een anderhalve eeuw later nog in ieder kinderschoentje terug te vinden zou zijn, in de vorm van ‘kruidnootjes en suikergoed’.  In 1863 werd de slavernij formeel afgeschaft. In de praktijk ging het nog wel even door.  Een eeuwenlange donkere periode liet bij de zwarte gemeenschap een diepe en moeilijk te herstellen wond achter terwijl bij o.a de Nederlanders een mierzoete herinnering achter bleef in de vorm van een Gouden Eeuw.  Een eeuw die de geschiedenis in zou gaan als een periode van welvaart en overvloed. Overvloed die tot op de dag van vandaag tijdens de Sinterklaasviering tot uiting komt door het massaal geven van cadeautjes aan elkaar.  Groter kan het verschil in beleving over onze gezamenlijke geschiedenis niet zijn. Dit zou ons meer dan 150 jaar lang verdeeld houden.

een stapje vooruit..

Nu 150 jaar later moeten we verder, maar nog steeds bepaalt de verschillende kijk op ons gezamenlijke verleden dat we elkaar niet recht in de ogen kunnen kijken.  Alleen al daarom is het nodig om de betekenis van het ‘feest’ te veranderen door het binnen een realistisch historisch perspectief te plaatsen waarbij ruimte wordt gemaakt voor de beleving van beide partijen.  Het gaat om erkenning, maar ook over het kunnen delen van een gedeeld cultureel en historisch verleden.  Je kunt iets niet een cultureel feestje noemen als je daarbij de cultuur van de ander negeert, vertrapt of ontkent desnoods.  Tot op heden is het slavernijverleden een roemloze zwarte bladzijde gebleven in de geschiedoverdracht en daarmee uit de collectieve herinnering weggepoetst maar geloof me, de geest is uit de fles.  In dat licht is een viering zoals het nu plaats vindt een pijnlijke ervaring met een beperkte houdbaarheidsdatum.  Maar hoe anders zou het zijn wanneer we het geen ‘feest’ maar een ‘herdenking’ zouden noemen? Hoe erg zou het zijn als we niet meer jokken over Spanje en de schoorsteen, maar onze kinderen eerlijk vertellen dat de handel van slaven in 1640 werd verlegd naar de Spaanse koloniën in Amerika. En dat ze zwart zijn omdat ze oorspronkelijk uit Afrika kwamen.  Met daaraan gekoppeld een jaarlijks ritueel gericht op kinderen waarin ieder jaar een stukje van onze gezamenlijke geschiedenis wordt uitgebeeld in de vorm van de intocht. Zouden we onze kinderen dan traumatiseren?

Een intocht, waarin kinderen leren hoe een stukje van de Nederlandse geschiedenis is opgebouwd.  Waarin ze leren waarom er eigenlijk zwarte mensen in Nederland zijn. Waarbij we hen vertellen over de pijnlijke maar waardevolle rol die deze mensen hebben gehad in de geschiedenis. Over de goederen en rijkdommen die zij met zich mee brachten (peper/kruiden/suiker). Dit alles uitgebeeld middels het strooien en uitdelen van pepernoten en suikergoed.  Het zou kinderen- en iedere generatie daarna inzicht geven in hoe Nederland aan een deel van haar rijkdom is gekomen. Dat zwarte mensen daar een belangrijk aandeel in hebben gehad. Dat zwarte mensen daar ook een zware prijs voor hebben betaald. We zouden kinderen kunnen leren dat we dit nu niet meer zo doen. Dat we nu vrienden zijn en gelijkwaardig aan elkaar. Een boodschap welke op zichzelf een briljante en verzoenende afsluiting van ieder jaar zou kunnen zijn in de bezinnende en donkere dagen voor kerst. En dan laten we de kinderen als dank voor de komst van suiker en kruiden tekeningen maken die ze in hun schoen moeten doen. Tekeningen voor zwarte Piet.

En dan zou zwarte Piet ook zwart kunnen blijven. Niet eens omdat Pegida dit wil maar omdat zwarte mensen dit zelf willen. We zouden kunnen vertellen dat omdát de slavernij is afgeschaft, we dit nu samen vieren met cadeautjes en gedichtjes. Nazaten krijgen dan eindelijk een dag van erkenning, herdenking en zelfs een stukje bevrijding. Nieuwe generaties krijgen kennis en inzicht over de periode waarin slavernij heeft plaats gevonden. Kinderen maken tekeningen die ze naar zwarte Piet sturen uit dankbaarheid voor alles wat hij deed of moest nalaten.  Het zou verbroederen. Ons als mens en samenleving dichter bij elkaar brengen. Het zou afrekenen met jaarlijkse en terugkerende discussies waarin we ieder jaar hoog geëmotioneerd stuk lopen op elkaar. Maar nog veel belangrijker is dat zwarte kinderen die dan nog nageroepen worden zich trots kunnen omdraaien in plaats dat zij zich uitgescholden en gediscrimineerd te voelen.

Binnen zo,n concept zou ik zelf in ieder geval heel graag één keer per jaar een zwarte Piet willen spelen. Zonder schmink en met alleen mijn eigen donker getinte huidskleur.